ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΡΥΓΟ ΤΟΥ 2005 ΣΤΟ ΑΜΠΕΛΑΚΙ

ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΜΥΛΩΝΑ ΣΤΟΥΣ ΑΝΔΡΟΝΙΑΝΟΥΣ

ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ

Σε μια ρώγα από σταφύλι
έπεσαν οχτώ σπουργίτες
και τρωγόπιναν οι φίλοι.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.

Εχτυπούσανε τις μύτες
και κουνούσαν τις ουρές,
κι είχαν γέλια και χαρές.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.

Πώπω, πώπω, σε μια ρώγα
φαγοπότι και φωνή!
την αφήκαν αδειανή.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.

Και μεθύσαν κι όλη μέρα
πάνε δώθε, πάνε πέρα,
τραγουδώντας στον αέρα.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.

Ποίημα Ζαχαρία Παπαντωνίου

Η γοητεία του κρασιού ξεκινάει από αρχαιοτάτων χρόνων και το αμπέλι υπήρχε από τους προϊστορικούς χρόνους. Η Κύμη έχει μεγάλη ιστορία με την αμπελοκαλλιέργεια, με την παραγωγή του κρασιού. Μια ιστορία που σταμάτησε γύρω στο 1945 όταν έγινε η τελευταία εξαγωγή κρασιών. Τα περισσότερα κτήματα ήταν αμπέλια και για μεγάλο χρονικό διάστημα του έτους, οι κάτοικοι ασχολούνταν με τις εργασίες της αμπελοκαλλιέργειας και της παραγωγής του κρασιού. Φυλλοξήρα όμως κατάστρεψε το σύνολο των αμπελιών όλης της περιοχής. Από τότε συστηματική αμπελοκαλλιέργεια δεν ξανάγινε στην περιοχή μας.

ΘΕΡΟΣ- ΤΡΥΓΟΣ-ΠΟΛΕΜΟΣ. Τρεις λέξεις που τις ακούμε συνέχεια, λέξεις που προσδίδουν στην έννοια του τρύγου κούραση, μόχθο, αγωνία, ξενύχτι. Η προσδοκία όμως της δημιουργίας, της παραγωγής του νέου κρασιού, μετέτρεπε την κούραση σε χαρά και τραγούδι.
Η αμπελοκαλλιέργεια έχει πολλές και δύσκολες εργασίες κατά τη διάρκεια όλου του έτους. Βαθύ σκάψιμο το λεγόμενο «στρέμμα», ξελάκκωμα, κλάδεμα, ξεφύλλισμα, ράντισμα, θειάφισμα, κόπρισμα κι ένα σωρό άλλες εργασίες απαραίτητες στην ανάπτυξη του αμπελιού.
Για τον τρύγο οι προετοιμασίες άρχιζαν από το καλοκαίρι με τους βαρελάδες να επισκευάζουν συστηματικά και με προσοχή τα βαρέλια.. Καλό «ντουγάρισμα», καινούργια στεφάνια όπου χρειάζονταν, γέμισμα με νερό επί πολλές ημέρες για να «στανιάρουν», καλό πλύσιμο με νερό και αρωματικά φυτά για να πάρουν ωραία μοσχοβολιά. Καθάριζαν και μερεμετούσαν τα πατητήρια ούτως ώστε όταν θα ερχόταν η ώρα του τρύγου να είναι όλα έτοιμα.

Ο τρύγος άρχιζε μετά του Σταυρού στις 14 του Σεπτέμβρη και διαρκούσε όλο τον Οκτώβρη.
Οι μέρες του τρύγου ήταν ημέρες χαράς. Όπου να γύριζες το κεφάλι σου, τις ημέρες εκείνες θα έβλεπες παντού κόσμο. Με ακονισμένα τα μαχαίρια, τα κλαδευτήρια, τα κατσούνια, οι τρυγητές έκοβαν το σταφύλι, αφαιρούσαν τις ξερές και σάπιες ρώγες και το έριχναν στο κοφίνι. Στους δρόμους τα άλογα και τα γαϊδουράκια πηγαινοέρχονταν φορτωμένα με καλάθια γεμάτα σταφύλια που τα άδειαζαν απευθείας στα πατητήρια. Το πάτημα το έκαναν ξυπόλητοι, οι πιο δυνατοί άνδρες, γιατί ήταν δουλειά επίπονη και κουραστική. Ο μούστος στη συνέχεια έμπαινε στα βαρέλια για την απαραίτητη ζύμωση.
Μετά το πάτημα, τα υπολείμματα των σταφυλιών έμπαιναν στη στροφυλιά για να βγει μέχρι και η τελευταία σταγόνα του μούστου.
Το διάστημα αυτό, η περιοχή μας, ήταν σε ένα διαρκές πανηγύρι. Από παντού ακούγονταν τραγούδια, φωνές, γέλια, στους δρόμους τα άλογα και τα γαϊδουράκια πηγαινοέρχονταν φορτωμένα με καλάθια γεμάτα σταφύλια που τα άδειαζαν απευθείας στα πατητήρια.
Τα σπίτια γέμιζαν με χίλια καλά, τα κατώγια μοσχομύριζαν μούστο. Μουσταλευριές, μουστοκούλουρα, πετιμέζια, αρμαθιές τα σουτζούκια, χαϊμαλιά και πάνω απ’ όλα ο συναγωνισμός για το ποιος θα κάνει το καλύτερο κρασί. Αφού κρατούσαν όσο κρασί ήθελαν για την οικογένειά τους το υπόλοιπο πήγαινε για εξαγωγή. Γάλλοι έμποροι ερχόντουσαν για το σκοπό αυτό και μέσω της Παραλίας της Κύμης το έστελναν σ’ όλα τα Μεσογειακά λιμάνια κι έφθαναν μέχρι τη Γαλλία . Η κυριότερη ποικιλία ήταν το περίφημα μαύρο Σαββατιανό η λεγόμενη «Μαυροκουντούρα». Επίσης άλλες ποικιλίες ήταν το ραζακί, ροδίτης, μοσχάτα, ασπροκουντούρα, σιδερίτης. Μονάδα μέτρησης ήταν η Βαρέλα που ισοδυναμούσε με 54 οκάδες.
Σήμερα είναι δύσκολο να ανθίσει και πάλι η αμπελοκαλλιέργεια στην περιοχή της Κύμης. Ευτυχώς άνθρωποι με μεράκι και όρεξη προσπαθούν να διατηρήσουν την παράδοση ζωντανή, όχι βέβαια για οργανωμένη παραγωγή αλλά για τις δικές τους ανάγκες. Έτσι κάθε χρόνο όλο και περισσότεροι συμπατριώτες μας ασχολούνται με τον δικό τους αμπελώνα, για να φτιάξουν το δικό τους κρασί, έτσι όπως αυτοί το ονειρεύονται.
Τα πέτρινα πατητήρια τα χαλάσαμε ή τα μετατρέψαμε σε μικρά δωμάτια για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των οικογενειών μας. Τα ξύλινα βαρέλια, μικρά ή μεγάλα, που είχαν στα κατώγεια οι γονείς μας έγιναν ξύλα για τις σόμπες. Βαρέλια που δυστυχώς δεν κρατήσαμε κανένα για να μας θυμίζει την ιστορία της αμπελοκαλλιέργειας. Μια ιστορία η οποία έφυγε χωρίς να κρατήσουμε τίποτα.