ΕΛΕΝΗ ΔΕΛΗΓΙΩΡΓΗ - ΠΟΛΙΤΗ

ΟΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

Πριν από λίγες μέρες σε μια λαμπερή βραδιά που τα είχε όλα, απονεμήθηκαν τα βραβεία “Γυναίκες της Χρονιάς”. Μεταξύ των βραβευθέντων ήταν η γιατρίνα Ελένη Δεληγιώργη – Πολίτη, η οποία κατάγεται από την Κύμη και πήρε το βραβείο της Επιστήμονος.
Για τις επιτυχίες και τα όνειρα της κ. Ελένης Δεληγιώργη ας θυμηθούμε το άρθρο της εφημερίδος ESPRESSO της 9-11-2008.

Η γιατρίνα που βρήκε το κουμπί για τον καρκίνο του θυρεοειδούς
Όνειρό της είναι να δημιουργήσει ένα διαγνωστικό και ερευνητικό κέντρο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και του θυρεοειδούς αδένος στην Κύμη της Εύβοιας. Αυτό άλλωστε ήταν και το όνειρο του μέντορά της δρος Γιώργου Παπανικολάου, του λαμπρού αυτού επιστήμονα που από το 1953 έχει σώσει εκατομμύρια γυναίκες στην υφήλιο με το ανεκτίμητο Παπ-τεστ. Ο Γιώργος Παπανικολάου είχε προσπαθήσει να δημιουργήσει ένα κέντρο έρευνας για τον καρκίνο της μήτρας στην ιδιαίτερη πατρίδα του το 1957, όμως τα σχέδιά του ναυαγήσαν καθώς δεν βρήκε ανταπόκριση από την Πολιτεία. Μισό αιώνα μετά η πρώτη υπότροφός του στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ευελπιστεί να κάνει αυτό το όνειρο πραγματικότητα...

Ο λόγος για την καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής Αθηνών δρα Ελένη Δεληγιώργη-Πολίτη, η οποία πριν από δύο εβδομάδες βραβεύτηκε με το χρυσό μετάλλιο της Διεθνούς Ακαδημίας της Παθολογικής Ανατομικής για τη συμβολή της στη διάγνωση του θηλώδους καρκινώματος του θυρεοειδούς, στο πλαίσιο του 27ου Διεθνούς Συνέδριου Παθολογοανατομίας που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα παρουσία 2.500 επιστημόνων, όπου έγινε και ειδικό αφιέρωμα στον μεγάλο Ελληνα επιστήμονα Γ. Παπανικολάου.

Η ιδιαίτερα τιμητική αυτή διάκριση απονεμήθηκε στην Ελληνίδα επιστήμονα, επειδή εντόπισε και ταυτοποίησε ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των καρκινικών κυττάρων, τα οποία μπορεί να υπάρχουν στους όζους του θυρεοειδούς αδένα πριν ακόμη μπορεί κανείς να τους ψηλαφίσει! Το θηλώδες καρκίνωμα, όπως ονομάζεται ο συγκεκριμένος τύπος καρκίνου του θυρεοειδούς αδένα, με την ανακάλυψη της κας Δεληγιώργη (την οποία και ανακοίνωσε το 1986 στο 16ο Συνέδριο Παθολογοανατομίας στη Βιέννη), εάν διαγνωστεί έγκαιρα, μπορεί να θεραπευτεί.

Συνάδελφοί της ερευνητές σε παλιότερο συνέδριο στην Ουγγαρία πρότειναν το συγκεκριμένο κύτταρο με την πτυχή στον πυρήνα να ονομαστεί «κύτταρο Δεληγιώργη»! Και όχι άδικα, αφού πρόκειται για μία σπουδαία ανακάλυψη που σήμερα πλέον μπορεί να σώσει εκατομμύρια ανθρώπους με ένα απλό προληπτικό τεστ.

Πιο «σημάδι» ήταν αυτό που αποκάλυψε στη δαιμόνια Ελληνίδα ερευνήτρια τις καταστροφικές μεταλλάξεις των κυττάρων εν τη γενέσει τους; Μία μικρή «γραμμή», μία πτυχή στον πυρήνα των κυττάρων που κρύβονται μέσα στους όζους, οι οποίοι δημιουργούνται στον θυρεοειδή αδένα. Εάν αυτό το σημάδι δεν διαγνωστεί έγκαιρα, τότε ο μικρός όζος που δεν ψηλαφίζεται, μετατρέπεται σε κακοήθη και τα καρκινικά κύτταρα «μεταναστεύουν» στους λεμφαδένες του τραχήλου του λαιμού. Η εξέλιξη μπορεί να είναι καταστροφική, καθώς τα καρκινικά κύτταρα, καλπάζοντας πλέον ελεύθερα, κάνουν μεταστάσεις σε ζωτικά όργανα, με συνέπεια πολλές φορές να κινδυνεύει ακόμη και η ζωή του ασθενούς.

Και όμως, τα καρκινικά αυτά κύτταρα μπορούν να ανιχνευτούν προτού εκδηλώσουν τις «επεκτατικές» διαθέσεις τους με τη βοήθεια ενός προληπτικού τεστ που ονομάζεται «Βιοψία με λεπτή βελόνα του θυρεοειδούς».

Η διαδικασία για τον εξεταζόμενο είναι απλή. Οι γιατροί αφαιρούν με τη βοήθεια μιας λεπτής βελόνας κύτταρα από τους όζους του θυρεοειδούς αδένα και στη συνέχεια τα παρατηρούν στο μικροσκόπιο για να διαπιστώσουν εάν παρουσιάζουν αυτήν την πτυχή στον πυρήνα τους.

Το τεστ καλύπτεται από όλα τα ταμεία και μάλιστα συμπεριλαμβάνεται στις προληπτικές εξετάσεις σε όλες τις ηλικίες -καθώς ο συγκεκριμένος τύπος καρκίνου, ιδιαίτερα στους άνδρες (αν και πιο σπάνιος) είναι πολύ δύσκολο να διαγνωστεί έγκαιρα με άλλες εργαστηριακές ή απεικονιστικές εξετάσεις.

«Η διαδικασία του τεστ είναι πολύ απλή, αλλά η εξέταση ιδιαίτερα σημαντική, όπως ακριβώς και το Τεστ Παπανικολάου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας» εξηγεί στην «Espresso της Κυριακής» η κα Ελένη Δεληγιώργη-Πολίτη και σημειώνει: «Ο καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα είναι συχνότερος ιδιαίτερα μετά το Τσέρνομπιλ, γιʼ αυτό και οι παιδοενδοκρινολόγοι μάς στέλνουν και παιδιά με όζους για να κάνουν αυτήν την εξέταση».

Η ανακάλυψη της κας Δεληγιώργη προήλθε ουσιαστικά από μία μελέτη που έκανε στην αρχή της καριέρας της, ενώ εξέταζε τον πυρήνα των κυττάρων για τη φυλετική χρωματίνη (Barr body) που αποκαλύπτει το φύλο του παιδιού. Το 1982 άρχισε να κάνει βιοψίες του θυρεοειδούς για να δει τις αλλοιώσεις των κύτταρων, χρησιμοποιώντας μια λεπτή βελόνα για την αφαίρεση υλικού από τους όζους του θυρεοειδούς: «Τότε πρόσεξα ότι στον πυρήνα ορισμένων κύτταρων υπήρχε μία πτυχή. Τα άτομα από τα οποία προέρχονταν τα συγκεκριμένα δείγματα, όταν έγινε η βιοψία του όζου, απεδείχθη ότι είχαν θηλώδες καρκίνωμα στον θυρεοειδή. Με τα χρόνια αυτό επιβεβαιώθηκε και από άλλους επιστήμονες. Αυτή η “πτυχή” ουσιαστικά θέτει τη διάγνωση του θηλώδους καρκινώματος και μας δίνει τη δυνατότητα να σταματήσουμε την πορεία τής νόσου αφαιρώντας χειρουργικά τον όζο ή και ολόκληρο τον θυρεοειδή αδένα. Πρόκειται για μέθοδο ανώδυνη και αναίμακτη και συμπεριλαμβάνεται στις εξετάσεις προληπτικού ελέγχου, όπως και το Παπ-τεστ». Ολες αυτές τις γνώσεις η κυρία Δεληγιώργη τις συμπεριέλαβε στο βιβλίο «Ο Ατλαντας των παθήσεων του θυρεοειδούς με βιοψία λεπτής βελόνης».

Η γνωριμία της με τον «mister Παπ-τεστ» στο Λονγκ Αϊλαντ και η μετεκπαίδευσή της στο Harvard και στο Tufts

Η κα Ελένη Δεληγιώργη-Πολίτη κατάγεται από την Κύμη Ευβοίας, τη γενέτειρα του Γεωργίου Παπανικολάου. Ήταν στο τέταρτο έτος στο Πανεπιστήμιο, όταν άκουσε για πρώτη φορά ότι υπάρχει ένας διάσημος Eλληνας γιατρός στο πανεπιστήμιο Cornell στη Νέα Υόρκη, ο οποίος ανακάλυψε ένα τεστ που σώζει εκατομμύρια γυναίκες από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

«Αμέσως ρώτησα τον καθηγητή μου και μου υπέδειξε το αντικαρκινικό νοσοκομείο στο οποίο υπήρχε και το εργαστήριο Κυτταρολογίας που διεύθυνε η μαθήτρια του Παπανικολάου δρ Λίνα Κουτηφάρη. Οταν πήρα το πτυχίο μου, με πήρε βοηθό του ο Γεράσιμος Αλιβιζάτος, καθηγητής Υγιεινής, ο οποίος μελετούσε τον πυρήνα των κύτταρων για τη φυλετική χρωματίνη που διέκρινε το φύλο του ατόμου.

Το 1957 ο Γ. Παπανικολάου ήρθε στην Αθήνα έπειτα από πρόσκληση της Ακαδημίας Αθηνών και του Πανεπιστήμιου με σκοπό να ανοίξει ερευνητικό εργαστήριο στην Κύμη Ευβοίας. Τότε προκηρύχθηκε για πρώτη φορά υποτροφία στην Κυτταρολογία προς τιμήν του, την οποία κέρδισε η κυρία Δεληγιώργη. Έτρεφε ιδιαίτερο θαυμασμό για τον διάσημο Έλληνα ερευνητή, γιʼ αυτό και όταν πήρε το πτυχίο της τον ίδιο χρόνο, του έγραψε ότι ήθελε να συνεχίσει τις σπουδές της στις ΗΠΑ. Η αναπόκριση του καθηγητή ήταν άμεση και την κάλεσε στο σπίτι του στο Λονγκ Αϊλαντ.

«Οταν τον ξαναείδα στο σπίτι του ήταν σκυμμένος πάνω από το τεράστιο μικροσκόπιό του και άκουγε κλασική μουσική. Με υποδέχτηκε με ενθουσιασμό, με ρώταγε για την Ελλάδα που υπεραγαπούσε, για την Κύμη που ποτέ δεν ξέχασε, για τους κοινούς μας γνωστούς στο Πανεπιστήμιο. Ηταν ένας άνθρωπος ταγμένος στην Ιατρική αλλά ταυτοχρονα τόσο ανοιχτόμυαλος και καλοσυνάτος, που αμέσως σε κέρδιζε, όχι μόνο με τις γνώσεις του αλλά και με τη φιλοσοφία του για τη ζωή. Δεν απέκτησε παιδιά γιατί ήθελε να αφοσιωθεί στην έρευνά του. Του άρεσε η μουσική, έπαιζε βιολί και λάτρευε τις εκδρομές και τη φύση. Εφυγε απο την Ελλάδα με τα ρούχα που φορούσε, το πτυχίο του που είχε πάρει με βαθμό άριστα και με τη γυναίκα του Μαίρη που υπεραγαπούσε. Επειτα από πολλούς αγώνες κατάφερε να κερδίσει μία θέση στο Πανεπιστήμιο Cornell. Για τη σύζυγό του έλεγε: “Είναι το θύμα μου”, γιατί σεβάστηκε την επιθυμία του να μην κάνουν παιδιά, γιατί τον βοηθούσε πολύ στην έρευνά του και ήταν πάντα δίπλα του».

Ο διάσημος Έλληνας ερευνητής είχε ήδη κανονίσει για την πατριώτισσά του και νεαρή τότε ερευνήτρια να συνεχίσει τις σπουδές της δίπλα στην πρώην μαθήτριά του dr Irene Koprowska, διευθύντρια στο τμήμα Κυτταρολογίας Hahnemann Medical College in Philadelphia. Οταν ολοκλήρωσε και αυτόν τον κύκλο σπουδών της στην Κυτταρολογία, ο δρ Παπανικολάου ουσιαστικά προέτρεψε την κα Δεληγιώργη να ακολουθήσει την Παθολογική-Ανατομική και εκπαιδεύτηκε σε διάφορα Πανεπιστήμια, όπως το Harvard Medical School και το Tufts University Boston Massachusetts, Cambridge.

Το 1964 επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου συνέχισε την ακαδημαϊκή καριέρα της και την έρευνα στον τομέα της Παθολογοανατομίας, ενώ το 1969 κατέλαβε τη θέση της διευθύντριας του παθολογικού τμήματος του πανεπιστημιακού νοσοκομείου «Αρεταίειο», όπου υπηρέτησε για τριάντα ένα χρόνια.

«Ονειρό μου είναι να φτιάξω ένα διαγνωστικό και ερευνητικό κέντρο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αλλά και του θυρεοειδούς αδένα» λέει στην «Espresso της Κυριακής» η κα Δεληγιώργη-Πολίτη: «Αυτό άλλωστε ήταν και το όνειρο του δρα Παπανικολάου, του Eλληνα ερευνητή που τίμησε τη χώρα μας με την ανακάλυψή του. Θυμάμαι πόσο πολύ ήθελε να αφήσει ένα έργο στην πατρίδα του, την Κύμη. Ομως δυστυχώς δεν τον άφησαν να το κάνει, γιατί κανένας δεν έδειξε αληθινό ενδιαφέρον, ούτε η Πολιτεία αλλά ούτε και το Πανεπιστήμιο. Παρʼ όλο που είχε τότε μεγάλη υποστήριξη από εύπορους Ελληνες, όπως ο Μποδοσάκης που προσέφερε πολλά στρέμματα γης για να φτιαχτεί το κέντρο».

Η κα Δεληγιώργη ελπίζει ότι θα βρει υποστήριξη όχι μόνον από το υπουργείο Υγείας αλλά και από οικονομικούς παράγοντες, προκειμένου το αντικαρκινικό κέντρο να γίνει πραγματικότητα.