(Οι φωτογραφίες είναι από της "Μεγάλες μέρες Νεμέας" που γιορτάζονται κάθε χρόνο το πρώτο Σαβατοκύριακο του Σεπτέμβρη)
Τρύγος
Ποίημα Γιάννη Ρίτσου
Ἄσπρα σπίτια, κάτασπρα,
τὰ βερικοκιὰ τὰ κεραμίδια,
γαλανὰ παραθυρόφυλλα,
τ' ἄλογα τὰ κανελιὰ μὲς στὸν αὐλόγυρο,
τ' ἄσπρα μὲς στὸ πράσινο,
τὰ μπαλκόνια μάλαμα καὶ θάλασσα.
Τὰ μουλάρια στὸν ἀνήφορο τῆς πέτρας,
καὶ τὰ γαϊδουράκια μὲς στ' ἀγκάθια,
ψάθες καὶ μαχαίρια καὶ καλάθια μὲς στ' ἀμπέλια
γέλια.
Δάχτυλα καὶ γόνατα,
στήθια καὶ σαγόνια
μὲς στὸ μοῦστο ματωμένα,
κόκκινες φωτιὲς κι ἱδρώτας,
στὶς κατηφοριὲς
τὸ χρυσὸ κακάρισμα τῆς κότας.
Κι ὅπως γαλανίζει τὸ βραδάκι,
τὸ μαβί, τὸ βιολετί,
νὰ κι ἡ Παναγιὰ στὴ δημοσιά,
πλάι στὰ κάρα, στὰ κουδούνια, στὰ σταμνιὰ
καὶ στὰ κλαδωτὰ μαντίλια,
νά τη ἡ Παναγιὰ
νὰ κρατάει στὴν ἀσημένια της ποδιὰ
πέντε ὀκάδες κόκκινα σταφύλια.
ΤΣΙΡΙΤΡΟ
Ποίημα Ζαχαρία Παπαντωνίου
Σε μια ρώγα από σταφύλι
έπεσαν οχτώ σπουργίτες
και τρωγόπιναν οι φίλοι.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.
Εχτυπούσανε τις μύτες
και κουνούσαν τις ουρές,
κι είχαν γέλια και χαρές.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.
Πώπω, πώπω, σε μια ρώγα
φαγοπότι και φωνή!
την αφήκαν αδειανή.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.
Και μεθύσαν κι όλη μέρα
πάνε δώθε, πάνε πέρα,
τραγουδώντας στον αέρα.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.
ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ Ο ΤΡΥΓΗΤΗΣ
Ποίημα Γιάννη Ρίτσου
Ἄσπρα σπίτια, κάτασπρα,
τὰ βερικοκιὰ τὰ κεραμίδια,
γαλανὰ παραθυρόφυλλα,
τ' ἄλογα τὰ κανελιὰ μὲς στὸν αὐλόγυρο,
τ' ἄσπρα μὲς στὸ πράσινο,
τὰ μπαλκόνια μάλαμα καὶ θάλασσα.
Τὰ μουλάρια στὸν ἀνήφορο τῆς πέτρας,
καὶ τὰ γαϊδουράκια μὲς στ' ἀγκάθια,
ψάθες καὶ μαχαίρια καὶ καλάθια μὲς στ' ἀμπέλια
γέλια.
Δάχτυλα καὶ γόνατα,
στήθια καὶ σαγόνια
μὲς στὸ μοῦστο ματωμένα,
κόκκινες φωτιὲς κι ἱδρώτας,
στὶς κατηφοριὲς
τὸ χρυσὸ κακάρισμα τῆς κότας.
Κι ὅπως γαλανίζει τὸ βραδάκι,
τὸ μαβί, τὸ βιολετί,
νὰ κι ἡ Παναγιὰ στὴ δημοσιά,
πλάι στὰ κάρα, στὰ κουδούνια, στὰ σταμνιὰ
καὶ στὰ κλαδωτὰ μαντίλια,
νά τη ἡ Παναγιὰ
νὰ κρατάει στὴν ἀσημένια της ποδιὰ
πέντε ὀκάδες κόκκινα σταφύλια.
ΤΣΙΡΙΤΡΟ
Ποίημα Ζαχαρία Παπαντωνίου
Σε μια ρώγα από σταφύλι
έπεσαν οχτώ σπουργίτες
και τρωγόπιναν οι φίλοι.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.
Εχτυπούσανε τις μύτες
και κουνούσαν τις ουρές,
κι είχαν γέλια και χαρές.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.
Πώπω, πώπω, σε μια ρώγα
φαγοπότι και φωνή!
την αφήκαν αδειανή.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.
Και μεθύσαν κι όλη μέρα
πάνε δώθε, πάνε πέρα,
τραγουδώντας στον αέρα.
Τσίρι τίρι, τσιριτρό,
Τσιριτρί τσιριτρό.
ΣΕΠΤΕΜΒΡΗΣ Ο ΤΡΥΓΗΤΗΣ
Ο ένατος μήνας του έτους. Έχει 30 ημέρες και είναι ο πρώτος μήνας του φθινοπώρου. Το όνομά του το οφείλει στο λατινικό αριθμητικό septum (= επτά) και ήταν ο έβδομος μήνας του ρωμαϊκού ημερολογίου.
Τρυγητής είναι η πιο γνωστή και διαδεδομένη ονομασία του Σεπτέμβρη, μια και η κύρια αγροτική ασχολία είναι ο τρύγος. Έτσι ο μήνας από την αρχαιότητα ακόμη στα ψηφιδωτά εικονίζεται ως τρυγητής με το πλεκτό κοφίνι, να πατάει ξυπόλητος σταφύλια στο πατητήρι, περιστοιχισμένος με άνδρες και γυναίκες σε πλήρη ευθυμία.
Η γοητεία του κρασιού ξεκινάει από αρχαιοτάτων χρόνων και το αμπέλι υπήρχε από τους προϊστορικούς χρόνους. Η Κύμη έχει μεγάλη ιστορία με την αμπελοκαλλιέργεια, με την παραγωγή του κρασιού. Μια ιστορία που σταμάτησε γύρω στο 1945 όταν έγινε η τελευταία εξαγωγή κρασιών. Τα περισσότερα κτήματα ήταν αμπέλια και για μεγάλο χρονικό διάστημα του έτους, οι κάτοικοι ασχολούνταν με τις εργασίες της αμπελοκαλλιέργειας και της παραγωγής του κρασιού. Φυλλοξήρα όμως κατάστρεψε το σύνολο των αμπελιών όλης της περιοχής. Από τότε συστηματική αμπελοκαλλιέργεια δεν ξανάγινε στην περιοχή μας.
ΘΕΡΟΣ- ΤΡΥΓΟΣ-ΠΟΛΕΜΟΣ. Τρεις λέξεις που τις ακούμε συνέχεια, λέξεις που προσδίδουν στην έννοια του τρύγου κούραση, μόχθο, αγωνία, ξενύχτι. Η προσδοκία όμως της δημιουργίας, της παραγωγής του νέου κρασιού, μετέτρεπε την κούραση σε χαρά και τραγούδι.
Η αμπελοκαλλιέργεια έχει πολλές και δύσκολες εργασίες κατά τη διάρκεια όλου του έτους. Βαθύ σκάψιμο το λεγόμενο «στρέμμα», ξελάκκωμα, κλάδεμα, ξεφύλλισμα, ράντισμα, θειάφισμα, κόπρισμα κι ένα σωρό άλλες εργασίες απαραίτητες στην ανάπτυξη του αμπελιού.
Για τον τρύγο οι προετοιμασίες άρχιζαν από το καλοκαίρι με τους βαρελάδες να επισκευάζουν συστηματικά και με προσοχή τα βαρέλια.. Καλό «ντουγάρισμα», καινούργια στεφάνια όπου χρειάζονταν, γέμισμα με νερό επί πολλές ημέρες για να «στανιάρουν», καλό πλύσιμο με νερό και αρωματικά φυτά για να πάρουν ωραία μοσχοβολιά. Καθάριζαν και μερεμετούσαν τα πατητήρια ούτως ώστε όταν θα ερχόταν η ώρα του τρύγου να είναι όλα έτοιμα.
Ο τρύγος άρχιζε μετά του Σταυρού στις 14 του Σεπτέμβρη και διαρκούσε όλο τον Οκτώβρη.
Πανηγύρι ο τρύγος. Μέρες χαράς. Όλοι, μικροί – μεγάλοι, με ακονισμένα μαχαίρια, κλαδευτήρια, κατσούνια στο χέρι, τρυγούσαν τσαμπί το τσαμπί, ρώγα, τη ρώγα. Έσκυβαν ευλαβικά μπροστά σε κάθε κλήμα, να πάρουν το σταφύλι χωρίς να λαβώσουν τα κλαδιά, να αφαιρέσουν τις ξερές και σάπιες ρώγες. Οι κοφίνες γέμιζαν η μία μετά την άλλη. Γρήγορα για να μην πιάσει ο καιρός. Γιατί άμα βρέξει προτού τρυγήσεις, χάθηκε ο κόπος μιας ολόκληρης χρονιάς.
Στους δρόμους τα άλογα και τα γαϊδουράκια πηγαινοέρχονταν φορτωμένα με καλάθια γεμάτα σταφύλια που τα άδειαζαν απευθείας στα πατητήρια. Έριχναν τα σταφύλια στο πατητήρι και άρχιζε άλλο πανηγύρι. Ξυπόλητοι, οι πιο δυνατοί άνδρες, γιατί ήταν δουλειά επίπονη και κουραστική, με γέλια και τραγούδια, πατούσαν, χόρευαν πάνω στα σταφύλια, μέχρι να τρέξει ο μούστος, να μεθύσουν όλοι από τις μυρουδιές. Τον πρώτο μούστο τον έπαιρνε η νοικοκυρά , να τον βράσει για να κάνει μουσταλευριά, μουστοκούλουρα, σουτζούκια, πετιμέζι, χαϊμαλιά. Τα σπίτια γέμιζαν με χίλια καλά, τα κατώγια μοσχομύριζαν μούστο. Και βέβαια δεν έλειπαν τα πειράγματα για το ποιος θα κάνει το καλύτερο κρασί. Άλλες χαρές.
Ο μούστος μεταγγιζόταν σε ξύλινα μεγάλα βαρέλια, με προσοχή ν μην χαθεί ούτε σταγόνα. Έκλειναν τα βαρέλια με μια χούφτα από κλαδιά θυμαριού, για να ανασαίνει το βαρέλι, να αρχίσει η ζύμωση του κρασιού. Σαράντα μέρες μετρούσαν από τη μέρα αυτή για να ανοιχθεί το πρώτο γιοματάρι.
Μετά το πάτημα, τα υπολείμματα των σταφυλιών έμπαιναν στη στροφυλιά για να βγει μέχρι και η τελευταία σταγόνα του μούστου.
Αφού κρατούσαν όσο κρασί ήθελαν για την οικογένειά τους το υπόλοιπο πήγαινε για εξαγωγή. Γάλλοι έμποροι ερχόντουσαν για το σκοπό αυτό και μέσω της Παραλίας της Κύμης το έστελναν σ’ όλα τα Μεσογειακά λιμάνια κι έφθαναν μέχρι τη Γαλλία . Η κυριότερη ποικιλία ήταν το περίφημα μαύρο Σαββατιανό η λεγόμενη «Μαυροκουντούρα». Επίσης άλλες ποικιλίες ήταν το ραζακί, ροδίτης, μοσχάτα, ασπροκουντούρα, σιδερίτης. Μονάδα μέτρησης ήταν η Βαρέλα που ισοδυναμούσε με 54 οκάδες.
Σήμερα είναι δύσκολο να ανθίσει και πάλι η αμπελοκαλλιέργεια στην περιοχή της Κύμης. Τα πέτρινα πατητήρια τα χαλάσαμε ή τα μετατρέψαμε σε μικρά δωμάτια για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των οικογενειών μας. Τα ξύλινα βαρέλια, μικρά ή μεγάλα, που είχαν στα κατώγεια οι γονείς μας έγιναν ξύλα για τις σόμπες. Βαρέλια που δυστυχώς δεν κρατήσαμε κανένα για να μας θυμίζει την ιστορία της αμπελοκαλλιέργειας. Μια ιστορία η οποία έφυγε χωρίς να κρατήσουμε τίποτα.
Τρυγητής είναι η πιο γνωστή και διαδεδομένη ονομασία του Σεπτέμβρη, μια και η κύρια αγροτική ασχολία είναι ο τρύγος. Έτσι ο μήνας από την αρχαιότητα ακόμη στα ψηφιδωτά εικονίζεται ως τρυγητής με το πλεκτό κοφίνι, να πατάει ξυπόλητος σταφύλια στο πατητήρι, περιστοιχισμένος με άνδρες και γυναίκες σε πλήρη ευθυμία.
Η γοητεία του κρασιού ξεκινάει από αρχαιοτάτων χρόνων και το αμπέλι υπήρχε από τους προϊστορικούς χρόνους. Η Κύμη έχει μεγάλη ιστορία με την αμπελοκαλλιέργεια, με την παραγωγή του κρασιού. Μια ιστορία που σταμάτησε γύρω στο 1945 όταν έγινε η τελευταία εξαγωγή κρασιών. Τα περισσότερα κτήματα ήταν αμπέλια και για μεγάλο χρονικό διάστημα του έτους, οι κάτοικοι ασχολούνταν με τις εργασίες της αμπελοκαλλιέργειας και της παραγωγής του κρασιού. Φυλλοξήρα όμως κατάστρεψε το σύνολο των αμπελιών όλης της περιοχής. Από τότε συστηματική αμπελοκαλλιέργεια δεν ξανάγινε στην περιοχή μας.
ΘΕΡΟΣ- ΤΡΥΓΟΣ-ΠΟΛΕΜΟΣ. Τρεις λέξεις που τις ακούμε συνέχεια, λέξεις που προσδίδουν στην έννοια του τρύγου κούραση, μόχθο, αγωνία, ξενύχτι. Η προσδοκία όμως της δημιουργίας, της παραγωγής του νέου κρασιού, μετέτρεπε την κούραση σε χαρά και τραγούδι.
Η αμπελοκαλλιέργεια έχει πολλές και δύσκολες εργασίες κατά τη διάρκεια όλου του έτους. Βαθύ σκάψιμο το λεγόμενο «στρέμμα», ξελάκκωμα, κλάδεμα, ξεφύλλισμα, ράντισμα, θειάφισμα, κόπρισμα κι ένα σωρό άλλες εργασίες απαραίτητες στην ανάπτυξη του αμπελιού.
Για τον τρύγο οι προετοιμασίες άρχιζαν από το καλοκαίρι με τους βαρελάδες να επισκευάζουν συστηματικά και με προσοχή τα βαρέλια.. Καλό «ντουγάρισμα», καινούργια στεφάνια όπου χρειάζονταν, γέμισμα με νερό επί πολλές ημέρες για να «στανιάρουν», καλό πλύσιμο με νερό και αρωματικά φυτά για να πάρουν ωραία μοσχοβολιά. Καθάριζαν και μερεμετούσαν τα πατητήρια ούτως ώστε όταν θα ερχόταν η ώρα του τρύγου να είναι όλα έτοιμα.
Ο τρύγος άρχιζε μετά του Σταυρού στις 14 του Σεπτέμβρη και διαρκούσε όλο τον Οκτώβρη.
Πανηγύρι ο τρύγος. Μέρες χαράς. Όλοι, μικροί – μεγάλοι, με ακονισμένα μαχαίρια, κλαδευτήρια, κατσούνια στο χέρι, τρυγούσαν τσαμπί το τσαμπί, ρώγα, τη ρώγα. Έσκυβαν ευλαβικά μπροστά σε κάθε κλήμα, να πάρουν το σταφύλι χωρίς να λαβώσουν τα κλαδιά, να αφαιρέσουν τις ξερές και σάπιες ρώγες. Οι κοφίνες γέμιζαν η μία μετά την άλλη. Γρήγορα για να μην πιάσει ο καιρός. Γιατί άμα βρέξει προτού τρυγήσεις, χάθηκε ο κόπος μιας ολόκληρης χρονιάς.
Στους δρόμους τα άλογα και τα γαϊδουράκια πηγαινοέρχονταν φορτωμένα με καλάθια γεμάτα σταφύλια που τα άδειαζαν απευθείας στα πατητήρια. Έριχναν τα σταφύλια στο πατητήρι και άρχιζε άλλο πανηγύρι. Ξυπόλητοι, οι πιο δυνατοί άνδρες, γιατί ήταν δουλειά επίπονη και κουραστική, με γέλια και τραγούδια, πατούσαν, χόρευαν πάνω στα σταφύλια, μέχρι να τρέξει ο μούστος, να μεθύσουν όλοι από τις μυρουδιές. Τον πρώτο μούστο τον έπαιρνε η νοικοκυρά , να τον βράσει για να κάνει μουσταλευριά, μουστοκούλουρα, σουτζούκια, πετιμέζι, χαϊμαλιά. Τα σπίτια γέμιζαν με χίλια καλά, τα κατώγια μοσχομύριζαν μούστο. Και βέβαια δεν έλειπαν τα πειράγματα για το ποιος θα κάνει το καλύτερο κρασί. Άλλες χαρές.
Ο μούστος μεταγγιζόταν σε ξύλινα μεγάλα βαρέλια, με προσοχή ν μην χαθεί ούτε σταγόνα. Έκλειναν τα βαρέλια με μια χούφτα από κλαδιά θυμαριού, για να ανασαίνει το βαρέλι, να αρχίσει η ζύμωση του κρασιού. Σαράντα μέρες μετρούσαν από τη μέρα αυτή για να ανοιχθεί το πρώτο γιοματάρι.
Μετά το πάτημα, τα υπολείμματα των σταφυλιών έμπαιναν στη στροφυλιά για να βγει μέχρι και η τελευταία σταγόνα του μούστου.
Αφού κρατούσαν όσο κρασί ήθελαν για την οικογένειά τους το υπόλοιπο πήγαινε για εξαγωγή. Γάλλοι έμποροι ερχόντουσαν για το σκοπό αυτό και μέσω της Παραλίας της Κύμης το έστελναν σ’ όλα τα Μεσογειακά λιμάνια κι έφθαναν μέχρι τη Γαλλία . Η κυριότερη ποικιλία ήταν το περίφημα μαύρο Σαββατιανό η λεγόμενη «Μαυροκουντούρα». Επίσης άλλες ποικιλίες ήταν το ραζακί, ροδίτης, μοσχάτα, ασπροκουντούρα, σιδερίτης. Μονάδα μέτρησης ήταν η Βαρέλα που ισοδυναμούσε με 54 οκάδες.
Σήμερα είναι δύσκολο να ανθίσει και πάλι η αμπελοκαλλιέργεια στην περιοχή της Κύμης. Τα πέτρινα πατητήρια τα χαλάσαμε ή τα μετατρέψαμε σε μικρά δωμάτια για να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των οικογενειών μας. Τα ξύλινα βαρέλια, μικρά ή μεγάλα, που είχαν στα κατώγεια οι γονείς μας έγιναν ξύλα για τις σόμπες. Βαρέλια που δυστυχώς δεν κρατήσαμε κανένα για να μας θυμίζει την ιστορία της αμπελοκαλλιέργειας. Μια ιστορία η οποία έφυγε χωρίς να κρατήσουμε τίποτα.
Οι αμπελώνες και τα κρασιά της Νεμέας
Όπου και να περιπλανηθείτε στην περιοχή της Νεμέας θα βρείτε αμπέλια। Είναι η μεγαλύτερη αμπελουργική ζώνη της Ελλάδος, που οι αμπελώνες αρχίζουν από τα 25० μέτρα και σκαρφαλώνουν μέχρι τα 800 μέτρα। Κυρίαρχο σταφύλι το Αγιωργίτικο, εκλεκτό, πανέμορφο και περιζήτητο που δίνει μεγάλη γκάμα κρασιών। Θα βρείτε οινοποιία, φτιαγμένα με μεράκι και καλό γούστο, ανθρώπους πρόθυμους να σας ξεναγήσουν στους υπέροχους αμπελώνες και στα οινοποιία, να σας μυήσουν στο σαγηνευτικό κόσμο του κρασιού। Να συμμετέχεις στον τρύγο, στη διαδικασία παραγωγής του κρασιού, να δοκιμάσεις τις υπέροχες ποικιλίες κρασιών που παράγουν।
Όπου και να περιπλανηθείτε στην περιοχή της Νεμέας θα βρείτε αμπέλια। Είναι η μεγαλύτερη αμπελουργική ζώνη της Ελλάδος, που οι αμπελώνες αρχίζουν από τα 25० μέτρα και σκαρφαλώνουν μέχρι τα 800 μέτρα। Κυρίαρχο σταφύλι το Αγιωργίτικο, εκλεκτό, πανέμορφο και περιζήτητο που δίνει μεγάλη γκάμα κρασιών। Θα βρείτε οινοποιία, φτιαγμένα με μεράκι και καλό γούστο, ανθρώπους πρόθυμους να σας ξεναγήσουν στους υπέροχους αμπελώνες και στα οινοποιία, να σας μυήσουν στο σαγηνευτικό κόσμο του κρασιού। Να συμμετέχεις στον τρύγο, στη διαδικασία παραγωγής του κρασιού, να δοκιμάσεις τις υπέροχες ποικιλίες κρασιών που παράγουν।
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου