ΛΙΘΑΝΑΓΛΥΦΑ ΤΩΝ ΑΝΔΡΟΝΙΑΝΩΝ

ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΙ ΛΙΘΑΝΑΓΛΥΦΑ ΤΩΝ ΑΝΔΡΟΝΙΑΝΩΝ

Ανδρονιάνοι. Οικισμός κτισμένος στους πρόποδες του όρους Κοτυλαίων σε υψόμετρο 265 μέτρων. Από τις κτητορικές επιγραφές των σπιτιών βγαίνει το συμπέρασμα ότι τα περισσότερα σπίτια κτίστηκαν τέλη του 19ου με αρχές του 20ου αιώνα. Μαρτυρίες λέγουν ότι οι μαστόροι που επιμελήθηκαν του κτισίματος των σπιτιών ήταν Ηπειρώτες οι οποίοι είχαν έρθει για το σκοπό αυτό. Τεχνίτες με μεράκι, ικανότητα και δεξιοτεχνία, η αξιοσύνη των οποίων φθάνει μέχρι και σήμερα.
Ερχόντουσαν στην περιοχή μας ανά μικρές ή μεγάλες ομάδες, ονομαζόμενες "μπουλούκι", Επικεφαλής του μπουλουκιού ήταν ο πρωτομάστορας. Ήταν αυτός που συγκροτούσε την ομάδα και συντόνιζε τις ενέργειες των μελών, συγκέντρωνε κάποια χαρακτηριστικά: Ηλικία, πείρα, ευστροφία, μακρά θητεία στο επάγγελμα, φήμη, κύρος και γενικά ρύθμιζε τον καταμερισμό της εργασίας των μελών του μπουλουκιού. Στη συνέχεια ήταν οι μαστόροι (τεχνίτες, χτίστες), οι βοηθοί των μαστόρων και τα μαστορόπουλα (μαθητευόμενοι), παιδιά που ακολουθούσαν το μπουλούκι με σκοπό να μάθουν το επάγγελμα του χτίστη. Ήταν συνήθως συγγενείς των ίδιων των μαστόρων, παιδιά, ανίψια ή διάφοροι άλλοι.
Η συντροφιά του μπουλουκιού περιελάμβανε πάντα τον απαραίτητο αριθμό ζώων (μουλάρια και γαϊδούρια), για το κουβάλημα των υλικών.
Τα μαστορόπουλα κουβαλούσαν τα υλικά (πέτρες, χώμα, άμμο, κ.λ.π.) και επιμελούνταν κάθε βοηθητικής εργασίας μέχρι και αυτού του φαγητού ακόμη. Οι βοηθοί μαστόρων έφτιαχναν την λάσπη κατά τις οδηγίες των μαστόρων και του πρωτομάστορα και εφοδίαζαν με αυτή τους χτίστες. Επιβλέπανε ακόμα και τα μαστορόπουλα. Γενικά ήταν οι άμεση βοηθοί των μαστόρων. Οι μαστόροι, ήταν οι τεχνίτες που έχτιζαν. Δούλευαν κατά ζεύγη, ένας στην εξωτερική πλευρά του τοίχου και ο άλλος στην εσωτερική.
Υπήρχε επίσης και ο πελεκάνος. Ήταν αυτός που λάξευε αγκωνάρια, κτητορικές επιγραφές, παραστάδες, λιθανάγλυφα, φουρούσια και γενικά ασχολιόταν με ότι είχε σχέση με το σκάλισμα της πέτρας. Η δουλειά αυτή εκτός από την πολύχρονη πείρα απαιτούσε και καλλιτεχνική ευαισθησία. Την ειδικότητα του «πελεκάνου» συνήθως την ασκούσε ο πρωτομάστορας. Τα κυριότερα εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι χτίστες στη δουλειά τους ήταν ο λοστός, η βαριά, ο κασμάς, το χτένι ή χτενιά, το ζύγι, τα ράμματα, το πικούνι, το καλέμι, ο ματρακάς, το βελόνι, διάφορα σφυριά, το μυστρί, η κορδέλα, τα πηλοφόρια, οι τενεκέδες
Κυρίαρχο ρόλο στο κτίσιμο των σπιτιών έπαιξαν η άφθονη πέτρα που υπήρχε στην περιοχή και τα ξύλα από το ελατοδάσος των Κοτυλαίων.
Όλα σχεδόν τα παλαιά σπίτια φέρουν κτητορική επιγραφή. Είναι μια επίπεδη πέτρα όπου στο κέντρο είναι χαραγμένος ο Σταυρός, αναγράφεται η χρονολογία κτήσης του σπιτιού και σε πολλές απ’ αυτές πέρα από τα αρχικά του ιδιοκτήτη υπάρχουν και καλλωπιστικές παραστάσεις. Σε λίγα απ’ αυτά παρατηρούμε ότι σε κάποια γωνιά υπάρχουν λιθανάγλυφες παραστάσεις. Παραστάσεις δηλαδή σκαλισμένες πάνω στην πέτρα. Σε δυο - τρεις περιπτώσεις μάλιστα έχουμε και ανάγλυφες παραστάσεις. Επίσης τα μπαλκόνια κατασκευάζονταν με μία μεγάλη επίπεδη πλάκα που στηριζόταν σε τρία φουρούσια σκαλισμένα από τον πελεκάνο.
Τα λιθανάγλυφα είναι μια μορφή της λαϊκής δημιουργίας. Ο «πελεκάνος», έβαζε όλη του την τέχνη για να σκαλίσει την παράσταση που ο ίδιος επέλεγε ή σε συνεργασία με τον ιδιοκτήτη. Σας παρουσιάζομε ορισμένα λιθανάγλυφα από σπίτια του χωριού μας που έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα.